Speelsheid in leren en leven

Waarom speelsheid zo belangrijk is

Bij het Natural Learning Center, een B3-school in Eindhoven die zich richt op natuurlijk leren en alternatief onderwijs, hechten we veel waarde aan speelsheid. Persoonlijk denk ik dat wij mensen het leven vaak te serieus nemen, en dat juist veel van onze problemen hieruit voortkomen.

Bijna alles wat we als mensen creëren, ontwikkelt zich binnen enkele jaren tot iets steeds complexers en serieuzers. Iets wat begint als een simpel idee of samenwerking, kan al snel veranderen in een onderneming met contracten en formele afspraken. Soms is dat nodig, maar vaak maken we dingen onnodig ingewikkeld—terwijl ze ook speels en eenvoudig aangepakt kunnen worden.

Wat kinderen ons leren over spelen

Wanneer kinderen spelen lijkt het misschien alsof er geen regels zijn, maar in werkelijkheid ontstaan er juist vaak complexe afspraken die ze samen, al doende, overeenkomen. Doordat dit spelenderwijs gebeurt, kan ieder kind zich er makkelijk aan houden. Niemand heeft er baat bij dat het spel stopt, dus de regels worden gerespecteerd.

Het spel gaat om het spel zelf—niet om iets anders.
Onderzoek laat zien dat zodra er beloningen of externe prikkels worden toegevoegd (vaak door volwassenen), de intrinsieke motivatie afneemt. Kinderen spelen dan voor de beloning, en niet meer vanuit zichzelf.

Intrinsieke motivatie en leren

Kinderen (en ook volwassenen!) leren en presteren veel makkelijker wanneer wat ze doen speels blijft. Waarom maken we als volwassenen alles zo serieus?

Ikzelf begon op jonge leeftijd een eigen onderneming. Vooral in de eerste jaren voelde alles als een avontuur. Ik wist nog weinig, maar juist daardoor leerde ik enorm veel. Het was speels, en alles kon. Toen het bedrijf later succesvoller werd en er meer regels, vergaderingen en verplichtingen bijkwamen, nam mijn motivatie juist af. Het speelse verdween.

Dit geldt ook voor leren op school: hoe meer ruimte er is voor intrinsieke motivatie, nieuwsgierigheid en spel, hoe meer kinderen leren.

Leren door spel: een natuurlijk proces

Alle dieren leren door te spelen, en wij mensen vormen daarop geen uitzondering. In een snel veranderende wereld blijft ons leerproces eigenlijk ons hele leven doorgaan. We doen onszelf een groot plezier door het leven wat minder serieus te nemen en speelsheid in ere te houden.

Laat kinderen daarom zo lang en zo vaak mogelijk spelen. En vergeet niet om zelf óók het leven speels en leuk te houden.

Inspiratiebron

Zoals psycholoog Peter Gray mooi beschrijft in zijn boek Free to Learn:

“The key words here are freedom and opportunity—not coercion.”